Een scheiding gaat gepaard met verlies en rouw. Wanneer je als hulpverlener werkt met ouders in en na scheiding is het essentieel om je bewust te zijn van de impact van verlies op de onderlinge dynamieken. Daarom lees je in deze blog meer over de gestapelde verliezen na een scheiding – het gaat namelijk niet enkel om het verlies van een partner of het intacte gezin – en je leest wat jouw rol als hulpverlener is in dit proces.
Elke scheiding gaat gepaard met verlies en is een rouwproces voor ouders, kinderen en naasten. Of een ouder nu de eerste of de tweede beslisser is in de scheiding, elke partner rouwt om wat er bij een scheiding verloren gaat – op verschillende momenten, dat wel.
Verlies is een deel van het leven, het hoort erbij. Hoewel rouwen universeel is, verschillen mensen in hoe ze rouwen om verlies. Hoe je rouwt, heeft te maken met wie je bent en wat je hierin hebt meegekregen. Daarom rouwt ook elke partner na een scheiding anders. Hierbij is er geen sprake van goed of fout. Beide partners doorlopen het proces op hun eigen manier en vaak in verschillende fasen. De eerste beslisser heeft doorgaans al een deel van het rouwproces doorlopen bij de scheidingsmelding, terwijl het voor de tweede beslisser op dat moment pas begint. Dit kan extra afstand creëren tussen de ex-partners, want het zorgt veelal voor onbegrip.
Een model dat goed aansluit bij het rouwproces bij scheiding en waar we binnen IPSO+ graag mee werken is het duale procesmodel van prof. dr. Margaret Stroebe. Dit model onderscheidt twee soorten stressoren:
Het model benadrukt dat het belangrijk is om tussen beide stressoren te bewegen. Net als bij een roeibootje met twee roeispanen is het nodig om zowel verlies als herstel aandacht te geven om vooruit te komen. Te veel focus op verlies kan leiden tot chronische rouw, terwijl te veel focus op herstel kan leiden tot uitgestelde of ontkende rouw. Als hulpverlener wil je ouders stimuleren om beide peddels op te pakken.
Rouw heeft geen eindpunt. Het verlies van een scheiding kan op verschillende momenten in het leven opnieuw voelbaar zijn. Bijvoorbeeld bij belangrijke mijlpalen van de kinderen, zoals een diploma-uitreiking of een huwelijk. Ook dagelijkse situaties, zoals het alleen vieren van feestdagen, kunnen het verlies weer naar de oppervlakte brengen. Ouders moeten dan ook leren dat de pijn van een scheiding op een later moment in hun leven weer (even) kan opspelen. Zij mogen leren om rouw te erkennen en er ruimte voor te maken.
Veel ouders vinden het moeilijk om hun scheiding als een rouwproces te zien. Ze willen liever vooruit kijken en zich richten op de reorganisatie van hun leven. Toch gaat een scheiding niet alleen over het verlies van een partner, maar over een opeenstapeling van verlieservaringen:
Sommige verliezen zijn zichtbaar, zoals een verhuizing, maar andere, zoals het verlies van een droombeeld of identiteit, blijven onzichtbaar voor de buitenwereld. Ouders kunnen zich hier dan ook erg eenzaam bij voelen. Simpelweg omdat zij niet voldoende gezien worden en erkenning krijgen voor deze verliezen. Als hulpverlener is het essentieel om te weten van welke verliezen er sprake is bij een scheiding.
De verliezen die een ouder doormaakt na een scheiding kunnen worden verdeeld in vijf clusters:
Het verlies bij scheiding kan zich uiten in boosheid en conflict. Conflict wordt vaak gezien als iets anders dan verlies, maar beide zijn heel nauw met elkaar verbonden. Verlies roept vooral verdriet op en slaat naar binnen, terwijl conflict naar buiten slaat en vaak steun zoekt bij anderen. Boosheid is een natuurlijke emotie en kan helpen om grenzen aan te geven. Gezonde boosheid helpt bij het verwerken van verlies, maar destructieve boosheid kan leiden tot diepe conflicten en schadelijke situaties, voor kinderen, maar ook zeker voor de ouders.
Voor gescheiden ouders is het belangrijk om ruimte te geven aan hun rouw en daarbij steun te krijgen. Het is een ingewikkeld proces en ouders doen dit vaak voor het eerst in hun leven. Dit betekent ook dat ze moeten leren omgaan met emoties als verdriet en boosheid en een balans moeten vinden tussen het verwerken van het verlies en het opbouwen van een nieuwe toekomst. Werkelijk aan de slag gaan met het rouwproces helpt hen bij het vinden van een nieuw evenwicht, zowel voor henzelf als voor hun kinderen.
Wat je als hulpverlener voor ogen moet houden:
Scheiden is rouwen. Hoe langer en dieper iemand de pijn ontkent, hoe moeilijker het wordt om verder te gaan. Door rouw te erkennen en er actief mee om te gaan, ontstaat er ruimte voor een nieuwe toekomst. Het is aan jou als hulpverlener om hen hierbij te begeleiden.
Gebruikte bron: Toolbox, handleiding voor hulpverleners, IPSO+, geschreven door Vanessa Maes, 2025
Door Roos Guldenaar
Roos schrijft geregeld blogs voor ouders en ontwikkelde een Online Programma.
Nu is alle informatie rondom Parallel Solo Ouderschap beschikbaar op één overzichtelijke factsheet.
Nieuwsgierig en wil jij deze gratis factsheet in je mailbox ontvangen? Laat je e-mail adres achter en je ontvangt de factsheet én blijft op de hoogte van het laatste nieuws rondom IPSO+.
